Pałac w Przelewicach

Poznaj wyjątkowe miejsce na Pomorzu Zachodnim

W 2024 roku zakończą się prace konserwatorskie i modernizacyjne rozpoczęte w 2022. W ramach prowadzonej inwestycji XIX wieczny Pałac zostaje przekształcony w Centrum Szkoleniowo- Konferencyjne. To wyjątkowa przestrzeń, gdzie historia przeplatać się będzie z nowoczesnością.

W Przelewicach siedziba szlachecka istniała już w średniowieczu, wówczas podobnie jak cała wieś należała do rodu von Schack.

W 1799 r. Schackowie sprzedali majątek Augustowi Heinrichowi Borgstede z Berlina. Od tego czasu rozpoczął się okres rozkwitu dla Przelewic. Dzięki wysokim dochodom, Borgstede mógł pozwolić sobie na budowę rezydencji wraz z założeniem parku przypałacowego.

Nie ma jednoznacznych źródeł, które pozwoliłby na dokładne określenie daty powstania pałacu oraz autora projektu budowli. Można więc z pewną dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że rozpoczęcie prac przy budowie Pałacu przypada na początek XIX w., natomiast ukończenie datuje się na 1814 r.

Pałac w Przelewicach, 2022 r.

Z wiadomości konserwatorskich wynika, że Pałac został zaprojektowany przez niemieckiego architekta i jednego z najważniejszych reprezentantów wczesnego klasycyzmu w architekturze Prus  – K. G. Langhansa. Następnie realizacji budowy Pałacu podjął się Heinrich Gentz, wówczas pełniący funkcję inspektora budowlanego. Wkład wybitnych architektów sprawił, że przelewicki pałac stanowi kunszt estetyki architektonicznej klasycyzmu kończący erę powstających budynków w stylu palladiańskim. Pałac jest budowlą piętrową, założoną na rzucie wydłużonego prostokąta z ryzalitem na osi frontowej elewacji.

Zdjęcie wejście do Pałacu z psem O.P. Posągi psów (zrekonstruowane ok. 2006 roku)

Posągi psów zrekonstruowane ok. 2006 roku
Molos – pies pasterski i stróżujący

Nad wejściem do Pałacu znajduje się archiwolta dużego okna oraz płaskorzeźba. Relief przedstawia scenę w której główną rolę odgrywa Demeter – grecka bogini płodności i urodzaju ziemi, patronka rolnictwa. Towarzyszy jej odziany w skórę zwierzęcą mężczyzna z baranem u nogi. August Heinrich Borgstede był jednym z tych włodarzy, który propagował nowoczesne i wydajne metody pracy uprawy roli i hodowli. Domniemywać można, że błogosławione skutki tej działalności symbolizuje właśnie relief w tympanonie wieńczącym ryzalit. Po bokach reliefu umieszczono dwie tablice z napisem HAUS PRILLWITZ oraz data MDCCC (1800).

Archiwolta dużego okna i płaskorzeźba 

Charakterystyczne boniowanie zewnętrznej elewacji Pałacu 

Dobudowany w 1920 r. taras z szerokimi schodami jest idealnym miejscem do wypoczynku i organizacji koncertów.

Taras Pałacu w Przelewicach

W holu rotundowym dookoła znajdują się kolumny jońskie, zachowały się tu fragmenty polichromii o motywach roślinnych.

Hol rotundowy z kolumnami jońskimi i z dekoracją malarską 

W 1821 r. dobra przelewickie należały do księcia Augusta Pruskiego, który kupił majątek od Borgstede dla swej metresy, córki żydowskiego kupca z Berlina, Marii Augusty Arend. Cztery lata później książę doprowadził do nobilitacji Augusty, która od tego czasu mogła posługiwać się nazwiskiem von Prillwitz. Po jej śmierci, majątkiem zajmowały się żyjące jeszcze dzieci von Prillwitz, ale żadne z nich nie mieszkało w pałacu. Obiekt przez lata zmieniał zarządców… W 1876 r. majątek zakupiony został przez Caspara Lachmanna. Berliński przemysłowiec nie dokonał większych zmian w pałacu. W 1922 r. Conrad von Borsig, członek Niemieckiego Towarzystwa Dendrologicznego kupił dobra przelewickie. Założyciel Arboretum do końca II Wojny Światowej zajmował się  głównie ogrodem. Od czasów zabójstwa Borsiga do 1992 r. Przelewice były własnością państwową, administrowane m.in. przez Wojewódzką Radę Narodową. Następnie Pałac został przejęty przez PGR i zaadaptowany na mieszkania, świetlicę wiejską i magazyny. Klasycystyczny obiekt podlegał systematycznej dewastacji, został opuszczony w 1971 r. Wykonano prace zabezpieczające i remontowe, które niestety nie zapobiegły dalszym niszczeniom. Po likwidacji PGR pałac wraz z resztą majątku znalazł się w zasobach Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. W 1993 roku majątek przejęła Gmina Przelewice tworząc Zakład Budżetowy. Dzięki funduszom Unii Europejskiej odbudowano pałac. W 2000 roku powołano do życia Centrum Edukacji Przyrodniczej, a sześć lat później swoją działalność rozpoczęło Botaniczne Centrum Badawczo-Wdrożeniowe. W pałacu mieściło się biuro ogrodu, laboratoria, sale konferencyjne, czytelnia z biblioteką, 8 pokoi i kawiarnia.

Pod salą kolumnową w piwnicy znajdują się relikty malowideł o motywach roślinnych z pocz. XX wieku, które przetrwały do dziś. Miejsce to dawniej służyło jako pomieszczenie do przechowywania win.

Relikty malowideł w piwnicy o motywach roślinnych z pocz. XX wieku

W 2020 r. Ogród Dendrologiczny przeszedł na własność Województwa Zachodniopomorskiego a od marca 2021 r. Ogrody Przelewice –  Zachodniopomorskie Centrum Kultury Obszarów Wiejskich i Edukacji Ekologicznej prowadzą instytucję kultury. Od początku powstania Instytucji, Ogrody Przelewice przygotowywały się do inwestycji. Z końcem października odbyło się przekazanie placu budowy firmie Ekspert z Dolic. Inwestycje mają na celu przywrócenie i odtworzenie zaniedbanych obiektów historycznego folwarku oraz zmodernizowanie ogrodu. Aktualnie trwa kompleksowy remont m.in. pałacu, w którym powstała baza hotelowo-szkoleniowo-konferencyjna, dostosowana do potrzeb turystów. Docelowo w obiekcie powstało 16 pokoi z niezbędnym wyposażeniem. Na parterze znajdują się sale konferencyjno-szkoleniowe z nowoczesnym wyposażeniem audiowizualnym. Przebudowana została również piwnica, która nadal będzie pełnić funkcję gastronomiczną. Pałac jest miejscem organizacji przyjęć okolicznościowych, konferencji i szkoleń. Remont został wykonany ze szczególnym uwzględnieniem elewacji, zabytkowych detali kamiennych i innych cennych elementów wystroju tj. malowidła znajdujące się w dawnej winnicy. Poza zmianami w budynku pałacu, rewitalizacje przejdzie jego otoczenie.

Kończące się w 2024r. roku prace modernizacyjne mają przynieść nowy początek historii Przelewic.

Wizualizacja Pałacu w Przelewicach